Kansengelijkheid in het Vlaamse onderwijs
In het kader van het Lexima thema “Kansengelijkheid” verwijzen we naar SONO (Steunpunt Onderwijs Onderzoek, een samenwerkingsverband van UGent, KU Leuven, VUB, UA en ArteveldeHogeschool) als waardevolle informatiebron.
Het SONO rapport “1.3 Gelijke onderwijskansenbeleid: verklarende inzichten” werd in augustus 2020 afgerond en bundelt inzichten op 4 onderzoeksvragen (infra) d.m.v. bestaande studies, databanken en een expertenbevraging:
-
- Is het werkelijk zo dat Vlaanderen in het voorbije decennium geen vooruitgang boekte op het vlak van gelijke onderwijskansen?
- Welke andere landen doen het op dit vlak beduidend beter, of hebben meer beduidende vooruitgang geboekt dan Vlaanderen?
- Welke structurele factoren verklaren de twijfelachtige effectiviteit van het Vlaamse GOK-ondersteuningsbeleid?
- Welke maatregelen kunnen overwogen worden om de effectiviteit van het GOK-beleid te versterken?
Een link naar dit rapport vind je hier.
Hier gaan we ook even dieper in op het SONO eindrapport “Iets gelijker, maar helaas niet beter. Trends in ongelijkheden in het Vlaamse onderwijs, 2003-2015.”
Frank E. & Nicaise I. (Research paper SONO/2018/1.3/1, Leuven/Gent, September 2018)
Onderwijs is een hefboom voor sociale inclusie. Het bepaalt iemands kansen op de arbeidsmarkt en heeft zelfs invloed op de levenskwaliteit en -verwachting. Sinds het einde van de vorige eeuw werden heel wat financiële middelen ingezet om gelijke kansen in het onderwijs te bewerkstelligen. Daartoe werd begin deze eeuw het GOK-beleid (gelijke onderwijskansenbeleid) in het leven geroepen.
Ondanks de vele inspanningen toonde het PISA-onderzoek aan dat kansarme kinderen in Vlaanderen een achterstand (blijven) oplopen in het onderwijs. Ze scoren aanzienlijk lager op het vlak van wiskunde en leesvaardigheid, lopen frequenter achterstand op, en hebben een lager schoolwelbevinden. Het gemiddeld prestatieniveau van Vlaamse 15-jarigen is bovendien in het voorbije decennium gedaald. Een heel aantal contextuele factoren spelen hier een rol, zowel op leerling-als schoolniveau.
Terwijl de evolutie van de sociaaleconomische ongelijkheid onbeslist blijft, is de trend op het etnisch-cultureel vlak veel duidelijker. Tussen 2003 en 2015 is er een sterk toegenomen etnische en taaldiversiteit in het Vlaamse secundair onderwijs vast te stellen.
Op het niveau van de school is tijdens die periode een aanzienlijke toename van de schoolautonomie vast te stellen waarbij de verminderde aansturing en/of verantwoording m.b.t. de GOK-financiering een efficiënte inzet bemoeilijken. Tel daarbij dat de minst ervaren leerkrachten het vaakst ingezet worden in de meer kansarme scholen en je bekomt het recept voor een moeizame progressie in het gelijke kansen onderwijs.
De 3 beleidssuggesties die men in dit rapport naar voren schuift als mogelijke bijdrage aan de optimalisatie van het GOK-beleid en het tegengaan van kwaliteitsverlies zijn:
1) een sterkere aansturing vanuit de overheid in het GOK-beleid
2) evaluatie- en monitoringmechanismen uitbouwen
3) een billijker verdeling van leerkrachten tussen scholen