Logopedisten in opleiding over Bouw!
Masterproef in progress: Bouw! tutorlezen als effectieve interventie bij leesachterstand in het 1ste en 2de leerjaar
Maart 2021. Twee logopedisten in opleiding, Lieze Aerts en Justine Spaepen, onderzoeken de effectiviteit van Bouw! als leesinterventie bij kinderen met een leesachterstand in het eerste en tweede leerjaar. Beide enthousiaste twintigers studeren Logopedische en Audiologische Wetenschappen, optie “Logopedie”, aan de KU Leuven. Ze zijn halfweg hun eerste masterjaar en naderen de afronding van hun masterproef. Omwille van een sterke interesse in onderwijs kozen zij Bouw! uit de lijst met mogelijke onderwerpen voor hun masterproef. De succesvolle implementatie van Bouw! in Nederland sprak tot hun verbeelding en deed het bij hen kriebelen om dit ook in Vlaanderen te gaan uittesten. Hieronder lees je hun doelen, beweegredenen en bevindingen tot nog toe.
Het interview kort samengevat:
- Ze willen te weten komen of Bouw! het in Vlaamse scholen even goed doet als in Nederland waar het erg bemoedigende resultaten gaf.
- Lieze en Justine testten leerlingen uit het 1ste en 2de leerjaar met vastgestelde lees- en/of spellingsmoeilijkheden of diagnose dyslexie op het inlopen van achterstand en het verhelpen van lees- en spelproblemen door middel van Bouw!
- Ze zijn volop bezig aan de dataverwerking en kijken verwachtingsvol uit naar even positieve resultaten als in Nederland.
- Bouw! werkt op de fundamenten van latere leesvaardigheid nl. het versterken van teken-klankkoppeling en het fonemisch bewustzijn
- Ze zien Bouw! als een grote meerwaarde
- Voor ouders omdat de tutor-rol binnen Bouw! hen een kader biedt om beter met hun kind aan de slag te kunnen
- Voor scholen omdat het ingebouwd wordt in het lesprogramma van de school, waarbij de tutor-rol vrij kan ingevuld worden door een oudere mede-leerling, vrijwilliger, (zorg)leerkracht of (groot)ouder
- Voor therapeuten als aanvullende tool bij reguliere therapie. Elk kind is anders wat de zoektocht naar de juiste motivatietrigger belangrijk maakt.
- De sterktes van Bouw!? Dat zijn er volgens Lieze en Justine heel wat:
- Inzetbaar bij een ruime doelgroep: bij moeilijkheden met automatisatie, bij een taalontwikkelingsstoornis, bij anderstalige nieuwkomers, bij risicoleerlingen uit het derde kleuter …
- Erg gebruiksvriendelijk: makkelijk te hanteren voor leerling en tutor
- Kindvriendelijk en aantrekkelijk door de vele kleuren en prenten
- Zorgt voor positieve ervaringen en helpt het verwerkingsproces bij leesmoeilijkheden
Het volledige interview:
Vraag: Wat is de opzet, het doel en de timing van jullie scriptieonderzoek?
In onze masterproef gaan we de effectiviteit van het leesondersteunend computerprogramma Bouw! na in de basisscholen van GO! scholengroep Zuid-Limburg. Wij focussen ons op het eerste en het tweede leerjaar, dus gaan vooral het aspect van leesinterventie onder de loep nemen. Twee andere studenten Pedagogische Wetenschappen focussen zich op de derde kleuterklas en zij zullen zich dus meer met het preventieve aspect van het programma bezighouden. Er worden begin- en eindmetingen gedaan bij de leerlingen en het is onze taak om deze te analyseren en hierbij het effect van Bouw! te bestuderen.
Vraag: Waarom kozen jullie voor dit scriptieonderwerp? Wat sprak jullie aan?
Wanneer de masterproefonderwerpen bekend werden gemaakt, waren wij beiden meteen heel erg geïnteresseerd in dit onderwerp. Het feit dat Bouw! reeds met succes geïmplementeerd is in heel wat scholen in Nederland en er daar heel positieve en bemoedigende resultaten uit voortkomen, deed het bij ons een beetje kriebelen om dit ook in Vlaanderen te gaan uittesten. We kunnen er alleen maar van dromen dat deze resultaten zich ook bij de betrokken scholen in Vlaanderen zullen voordoen en dit andere scholen kan aanzetten om hetzelfde te doen. Daarnaast zijn wij allebei ook erg geboeid door het onderwijs, wat het onderwerp alleen maar interessanter maakt voor ons.
Wanneer mogen we conclusies verwachten?
Onze masterproef loopt door tot ongeveer mei 2021. Om conclusies te kunnen trekken hebben we genoeg data nodig om te kunnen vergelijken. Die data hebben we voorlopig nog niet allemaal, maar hier zijn we momenteel volop aan bezig. Wij hopen alleszins op zeer positieve resultaten, net zoals bij onze noorderburen.
Vraag: Heeft corona jullie gehinderd of net geholpen? Daarbij denken we dan aan de versnelde digitalisering.
Afgelopen maand hielpen we mee met het testen van alle kleuters van de betrokken scholen. De resultaten op deze testen zullen ons helpen te beslissen welke kleuters best zullen werken met Bouw! en welke leerlingen dit niet noodzakelijk nodig hebben. Bij deze testing heeft het coronavirus ons echter wel lichtjes gehinderd. We mochten als externen in een heleboel scholen jammer genoeg niet meer binnen, waardoor we ervoor hebben gekozen om alle testen digitaal af te nemen. Dit zorgde er echter ook wel voor dat we alle testen op zeer korte tijd moesten digitaliseren. Steave Ahokou van Sensotec heeft ons daarbij heel erg geholpen en we kunnen hem daar echt niet genoeg voor bedanken. Aan de andere kant zorgde het digitaal testen er wel voor dat ook de resultaten meteen digitaal ingegeven en weergegeven konden worden. Op die manier heeft corona ons heel wat papierwerk doen besparen.
Vraag: Wat moeten we juist onder “remediëren” verstaan?
In deze context gebeurt remediëring eigenlijk bij leerlingen waarbij al lees- en/of spellingsmoeilijkheden zijn vastgesteld of bij leerlingen die reeds de diagnose van dyslexie kregen. Men probeert, bijvoorbeeld met behulp van het Bouw!-programma, de achterstand in te halen en de problemen zo goed mogelijk te verhelpen.
Vraag: Welke aspecten van Bouw! vallen daaronder?
Bouw! zet onder andere in op teken-klankkoppeling en fonemisch bewustzijn, wat twee essentiële elementen zijn in het verwerven van goede lees- en spellingvaardigheden. Deze elementen vormen de fundamenten. Hier kan het verdere lezen en spellen voort op “bouwen”.
Vraag: Hoe interessant is een aanvullende digitale tool als Bouw! naast reguliere therapie?
Bouw! kan volgens ons zeker een grote meerwaarde zijn om op in te zetten naast reguliere therapie. Ouders geven bijvoorbeeld geregeld aan dat ze niet altijd goed weten hoe ze thuis met hun kinderen kunnen oefenen. Op deze manier kunnen ze als tutoren worden ingezet en zo thuis met hun kinderen aan de slag gaan met het programma.
Vraag: Waar liggen volgens jullie de sterktes van Bouw!
Bouw! heeft in onze ogen een heleboel sterktes. Het heeft in de eerste plaats een heel ruim doelpubliek: leerlingen die moeilijk het lezen automatiseren, leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis, anderstalige nieuwkomers, risicoleerlingen uit de derde kleuterklas … Daarnaast is Bouw! ook erg gebruiksvriendelijk, waardoor het zowel voor de leerling als voor de tutor makkelijk te hanteren is. Tot slot vinden we Bouw! ook heel kindvriendelijk en aantrekkelijk gezien de vele kleuren en prenten. Dit zorgt voor positieve ervaringen met lezen en het maakt het voor de betrokken leerlingen ook een stuk aangenamer om aan hun leesmoeilijkheden te werken.
Vraag: Komt leesremediëring aan bod in jullie opleiding?
Leesremediëring is zeker al aan bod gekomen in onze opleiding. We zagen dit meerdere keren terugkomen in verschillende opleidingsonderdelen. Het is dan immers ook een zeer belangrijk en veel voorkomend onderwerp binnen het domein van de logopedie.
Vraag: Komt het gebruik van ondersteunende digitale tools, zoals Bouw! aan bod in jullie opleiding?
Neen, jammer genoeg niet. Gezien de maatschappij, nu meer dan ooit, bezig is met digitalisering, lijkt het ons absoluut een meerwaarde om dergelijke zaken meer te implementeren in onze opleiding.
Vraag: Vinden jullie het belanrijk dat logopedisten kennis hebben van digitale tools?
Wij vinden het zeker belangrijk dat logopedisten blijven bijleren en hun kennis blijven uitbreiden. Digitale tools zoals Bouw! kunnen hier zeker bij helpen. Het is een zeer gebruiksvriendelijk programma dat zeker een mooie aanvulling kan zijn tijdens reguliere logopedische therapie, naast de alom gekende programma’s en technieken. Elk kind is ook anders. Wat voor de ene werkt, werkt niet voor de andere. En de ene zal bijvoorbeeld liever aan de slag gaan met een online programma dan met pen en papier. Hoe ruimer het aanbod, hoe meer kans er in onze ogen is om iets te vinden waarbij het kind gemotiveerd wordt om ermee aan de slag te gaan.
Vraag: Tot slot. Waarom zou een ouder thuis of een school aan de slag gaan met Bouw!
Het werken met Bouw! gebeurt in een ecologisch valide context. Dat wil zeggen dat het is ingebouwd in het lesprogramma van de betrokken scholen. De leerlingen worden begeleid door een tutor. Dit kan een oudere leerling zijn (bv. uit het vijfde leerjaar), maar ook een (groot)ouder, vrijwilliger of (zorg)leerkracht. Op die manier hoeft er thuis niet echt geoefend te worden met Bouw!, maar uiteraard kan Bouw! helpen om ook thuis de leesontwikkeling verder stimuleren.