Maart 2021. Twee logopedisten in opleiding, Lieze Aerts en Justine Spaepen, onderzoeken de effectiviteit van Bouw! als leesinterventie bij kinderen met een leesachterstand in het eerste en tweede leerjaar. Beide enthousiaste twintigers studeren Logopedische en Audiologische Wetenschappen, optie “Logopedie”, aan de KU Leuven. Ze zijn halfweg hun eerste masterjaar en naderen de afronding van hun masterproef. Omwille van een sterke interesse in onderwijs kozen zij Bouw! uit de lijst met mogelijke onderwerpen voor hun masterproef. De succesvolle implementatie van Bouw! in Nederland sprak tot hun verbeelding en deed het bij hen kriebelen om dit ook in Vlaanderen te gaan uittesten. Hieronder lees je hun doelen, beweegredenen en bevindingen tot nog toe.
In onze masterproef gaan we de effectiviteit van het leesondersteunend computerprogramma Bouw! na in de basisscholen van GO! scholengroep Zuid-Limburg. Wij focussen ons op het eerste en het tweede leerjaar, dus gaan vooral het aspect van leesinterventie onder de loep nemen. Twee andere studenten Pedagogische Wetenschappen focussen zich op de derde kleuterklas en zij zullen zich dus meer met het preventieve aspect van het programma bezighouden. Er worden begin- en eindmetingen gedaan bij de leerlingen en het is onze taak om deze te analyseren en hierbij het effect van Bouw! te bestuderen.
Wanneer de masterproefonderwerpen bekend werden gemaakt, waren wij beiden meteen heel erg geïnteresseerd in dit onderwerp. Het feit dat Bouw! reeds met succes geïmplementeerd is in heel wat scholen in Nederland en er daar heel positieve en bemoedigende resultaten uit voortkomen, deed het bij ons een beetje kriebelen om dit ook in Vlaanderen te gaan uittesten. We kunnen er alleen maar van dromen dat deze resultaten zich ook bij de betrokken scholen in Vlaanderen zullen voordoen en dit andere scholen kan aanzetten om hetzelfde te doen. Daarnaast zijn wij allebei ook erg geboeid door het onderwijs, wat het onderwerp alleen maar interessanter maakt voor ons.
Onze masterproef loopt door tot ongeveer mei 2021. Om conclusies te kunnen trekken hebben we genoeg data nodig om te kunnen vergelijken. Die data hebben we voorlopig nog niet allemaal, maar hier zijn we momenteel volop aan bezig. Wij hopen alleszins op zeer positieve resultaten, net zoals bij onze noorderburen.
Afgelopen maand hielpen we mee met het testen van alle kleuters van de betrokken scholen. De resultaten op deze testen zullen ons helpen te beslissen welke kleuters best zullen werken met Bouw! en welke leerlingen dit niet noodzakelijk nodig hebben. Bij deze testing heeft het coronavirus ons echter wel lichtjes gehinderd. We mochten als externen in een heleboel scholen jammer genoeg niet meer binnen, waardoor we ervoor hebben gekozen om alle testen digitaal af te nemen. Dit zorgde er echter ook wel voor dat we alle testen op zeer korte tijd moesten digitaliseren. Steave Ahokou van Sensotec heeft ons daarbij heel erg geholpen en we kunnen hem daar echt niet genoeg voor bedanken. Aan de andere kant zorgde het digitaal testen er wel voor dat ook de resultaten meteen digitaal ingegeven en weergegeven konden worden. Op die manier heeft corona ons heel wat papierwerk doen besparen.
In deze context gebeurt remediëring eigenlijk bij leerlingen waarbij al lees- en/of spellingsmoeilijkheden zijn vastgesteld of bij leerlingen die reeds de diagnose van dyslexie kregen. Men probeert, bijvoorbeeld met behulp van het Bouw!-programma, de achterstand in te halen en de problemen zo goed mogelijk te verhelpen.
Bouw! zet onder andere in op teken-klankkoppeling en fonemisch bewustzijn, wat twee essentiële elementen zijn in het verwerven van goede lees- en spellingvaardigheden. Deze elementen vormen de fundamenten. Hier kan het verdere lezen en spellen voort op “bouwen”.
Bouw! kan volgens ons zeker een grote meerwaarde zijn om op in te zetten naast reguliere therapie. Ouders geven bijvoorbeeld geregeld aan dat ze niet altijd goed weten hoe ze thuis met hun kinderen kunnen oefenen. Op deze manier kunnen ze als tutoren worden ingezet en zo thuis met hun kinderen aan de slag gaan met het programma.
Bouw! heeft in onze ogen een heleboel sterktes. Het heeft in de eerste plaats een heel ruim doelpubliek: leerlingen die moeilijk het lezen automatiseren, leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis, anderstalige nieuwkomers, risicoleerlingen uit de derde kleuterklas … Daarnaast is Bouw! ook erg gebruiksvriendelijk, waardoor het zowel voor de leerling als voor de tutor makkelijk te hanteren is. Tot slot vinden we Bouw! ook heel kindvriendelijk en aantrekkelijk gezien de vele kleuren en prenten. Dit zorgt voor positieve ervaringen met lezen en het maakt het voor de betrokken leerlingen ook een stuk aangenamer om aan hun leesmoeilijkheden te werken.
Leesremediëring is zeker al aan bod gekomen in onze opleiding. We zagen dit meerdere keren terugkomen in verschillende opleidingsonderdelen. Het is dan immers ook een zeer belangrijk en veel voorkomend onderwerp binnen het domein van de logopedie.
Neen, jammer genoeg niet. Gezien de maatschappij, nu meer dan ooit, bezig is met digitalisering, lijkt het ons absoluut een meerwaarde om dergelijke zaken meer te implementeren in onze opleiding.
Wij vinden het zeker belangrijk dat logopedisten blijven bijleren en hun kennis blijven uitbreiden. Digitale tools zoals Bouw! kunnen hier zeker bij helpen. Het is een zeer gebruiksvriendelijk programma dat zeker een mooie aanvulling kan zijn tijdens reguliere logopedische therapie, naast de alom gekende programma’s en technieken. Elk kind is ook anders. Wat voor de ene werkt, werkt niet voor de andere. En de ene zal bijvoorbeeld liever aan de slag gaan met een online programma dan met pen en papier. Hoe ruimer het aanbod, hoe meer kans er in onze ogen is om iets te vinden waarbij het kind gemotiveerd wordt om ermee aan de slag te gaan.
Het werken met Bouw! gebeurt in een ecologisch valide context. Dat wil zeggen dat het is ingebouwd in het lesprogramma van de betrokken scholen. De leerlingen worden begeleid door een tutor. Dit kan een oudere leerling zijn (bv. uit het vijfde leerjaar), maar ook een (groot)ouder, vrijwilliger of (zorg)leerkracht. Op die manier hoeft er thuis niet echt geoefend te worden met Bouw!, maar uiteraard kan Bouw! helpen om ook thuis de leesontwikkeling verder stimuleren.