Het verhaal van Jonas, trainer van blindengeleidehonden

Jonas Van de velde is 32 jaar en werkt als hondeninstructeur bij Vrienden der Blinden, een non-profitorganisatie die blindengeleidehonden opleidt. We spreken hem over zijn passie, het trainen van blindengeleidehonden.

We zijn een vzw in Koksijde die inzet op inclusie en de opleiding van blindengeleidehonden. We richten ons specifiek op de aanvragen van Nederlandstalige blinden en slechtzienden. We hebben ook een sociale dienst om mensen te helpen bij het aanvragen van hulpmiddelen. Deze dienst staat in voor algemene ondersteuning en zorgt ervoor dat de cliënten volledig worden geïntegreerd in onze maatschappij. We hebben ook een site in Bergen: Les Amis des Aveugles. Zij hebben een sociale dienst, een opleidingscentrum voor blindengeleidehonden, een rusthuis, een revalidatiecentrum voor slechtzienden en een maatwerkbedrijf.

We werken nu bijna uitsluitend met Labradors. Er zijn nog wel een paar Golden Retrievers en 2 Duitse Herders, maar de nieuwe pups zijn altijd Labradors.

Onze training begint met een puppy van 8 weken oud. Er bestaat een organisatie in Wichelen, genaamd 'Purpose Dogs', die hulphonden kweekt, waaronder blindengeleidehonden. Zij selecteren de puppy’s en wijzen ze toe aan verschillende centra. Via onze eigen kweek, kunnen we ook onze puppy's selecteren op basis van bepaalde testen om specifieke karaktereigenschappen te evalueren.

We plaatsen ze in een onbekende kamer met onbekende mensen. We observeren of ze meteen op onderzoek uitgaan of zich liever in een hoekje verstoppen. We geven de voorkeur aan een puppy die nieuwsgierig is en de omgeving verkent. We houden ook rekening met hun reactie op mensen. Zijn ze meteen vriendelijk tegen mensen of eerder angstig? Het is geen garantie, maar het is een goed begin. Er kan nog veel gebeuren tijdens de eerste levensmaanden, wat een succesvolle opleiding in de weg kan staan.

Na de selectie gaan ze naar een pleeggezin waar ze ongeveer 1 jaar blijven tot ze ongeveer 14 maanden oud zijn. Daar leren ze de basis: zit, liggen, blijf,…. Het belangrijkste is dat de hond goed gesocialiseerd is en diverse situaties kan negeren. Ze mogen niet getriggerd worden door andere honden, katten of auto's. Het is een grote verantwoordelijkheid voor zo'n gezin. Ze worden dan ook maandelijks opgevolgd door instructeurs van onze organisatie. In het begin zelfs wekelijks. Er is niet één gouden manier om een hond op te voeden, dus geven we tips op maat.

We beginnen met eenvoudige opdrachten. In een ideale wereld zouden we meteen van start kunnen gaan. In de praktijk moeten we eerst een paar werkpuntjes aanpakken. De eerste paar weken blijven we vooral in het centrum om ze kleine zaken te leren en daarna gaan we meer de straat op, omdat ze daar moeten functioneren.

Hier in Koksijde, Sint-Idesbald is er een rechte straat met enkele zijstraten. Daar leren we ze de basis van een traject: hoe stoppen aan een stoeprand, hindernissen ontwijken,... Het laatste en moeilijkste traject is echt in de bruisende stad, waar ze leren navigeren in de drukte tussen mensen en verkeer.

Tijdens de training worden ze gekoppeld aan een baasje. Na 3 tot 4 maanden trainen, proberen we een blinde of slechtziende eigenaar te selecteren die past bij de persoonlijkheid van de hond. Om de perfecte match te vinden, bellen we de persoon op en maken we samen een korte wandeling die we evalueren. Als alles goed gaat, kan de persoon de hond een weekend bij zich houden. Zo kunnen ze elkaar leren kennen en vertrouwd raken met de nieuwe situatie. Hoe sterker de band, hoe beter de hond zal werken.

Een maand voordat de hond verhuist, volgt de nieuwe eigenaar een 3-daagse pre-stage in het centrum. We geven een basistraining, tips over het werken met de hond en het gebruik van de beugel. Daarna zijn er nog wat verbeterpunten en een maand later vindt de finale stage plaats. De cliënt komt dan een week voor opleiding en begeleiding naar ons centrum.

Na in totaal 8 maanden gaat de hond naar zijn baasje en dan beginnen we samen met het baasje met het aanleren van de persoonlijke trajecten. Het is cruciaal dat deze mensen de hond goed leren kennen en vertrouwen, want er zijn verschillen tussen wandelen met een stok en wandelen met een hond. In het begin zijn we er altijd bij. Na het aanleren van een 3-tal trajecten wordt de opvolging afgebouwd. Uiteindelijk komen we één keer per jaar langs, tenzij er specifieke vragen zijn. De baasjes zelf zijn ook heel divers en hebben verschillende ambities. Sommigen vragen onze hulp voor een nieuwe route, terwijl anderen vertrouwen op steun uit hun omgeving.

Het is zeker geen hulpmiddel voor iedereen. Je moet alvast een hondenliefhebber zijn. Een hond is geen witte stok die je opplooit en in de kast legt. Het is ook belangrijk dat de hond naast het werk nog andere activiteiten heeft. We zijn daarin wat strenger geworden. De ontspanning van de hond is essentieel.

Voor mensen met evenwichtsstoornissen is het ook niet ideaal, omdat de hond jouw richting stuurt. Het is geen robot en je moet bereid zijn om je er volledig aan over te geven. Hij maakt soms fouten en daar moet je mee om kunnen gaan. Je moet ook zelf wat training met de hond kunnen doen. We geven veel tips tijdens de bezoeken.

Meestal verwijst onze sociale dienst geïnteresseerden naar ons door en dan plannen we een huisbezoek in. Soms is het gewoon een informatief bezoek, omdat ze onze werking nog niet kennen. Anderen zijn helemaal overtuigd en beginnen meteen een aanvraag. Momenteel zijn er ongeveer 60 actieve honden.

Hulphonden moeten met pensioen in het jaar dat ze 10 jaar zijn geworden. We willen niet dat ze uitgeput raken voordat ze met pensioen gaan. Baasjes kunnen echter na 7 jaar een nieuwe hond aanvragen.

Een volledige aanvraagperiode duurt ruim 3 jaar, afhankelijk van het profiel van de persoon en de hond. We maken de match echt op maat. We hebben een wachtlijst in chronologische volgorde, maar we onderzoeken of de persoonlijkheden van beiden overeenkomen. We willen bijvoorbeeld geen hond met een sterk karakter koppelen aan een rustige vrouw of oudere fragiele man.

Na hun pensioengerechtigde leeftijd zijn er twee mogelijkheden. Of ze blijven bij hun eigenaar, of ze worden ter adoptie aangeboden. Vaak worden ze geadopteerd door iemand in de omgeving van de cliënt, of komen ze bij iemand terecht via een lijst van geïnteresseerden die we hier bijhouden.

Ik ben zelf instructeur en train honden. Je krijgt dan honden toegewezen die je binnen een periode van 8 maanden moet opleiden tot blindengeleidehond. Op dit moment heb ik geen honden toegewezen gekregen, maar ik zet me in om bij mensen thuis langs te gaan ter begeleiding. Ik leer ze nieuwe technieken aan, enz.

Daarnaast ben ik ook verantwoordelijk voor het beoordelen van de nieuwe aanvragen. Mijn rol bestaat uit het bezoeken van mensen thuis om hun leefsituatie te beoordelen en te zorgen voor de juiste match tussen de persoon en de hond. Ik geef ook begeleiding aan nieuwe collega’s instructeur.

Deze baan is een fantastische kans voor mij, want ik heb een passie voor honden. Elke hond en persoon is uniek en het is echt prachtig om te zien hoe ze met elkaar omgaan. Deze week hebben we twee honden afgeleverd en ik krijg er na al die jaren nog steeds kippenvel van.

We hebben de mogelijkheid om de wereld voor sommige mensen echt te vergroten. Als ze de hond eenmaal vertrouwen, gaan ze veel vaker naar buiten. Dit vermindert isolement en maakt een aanzienlijk verschil. We onderhouden een sterke band met de mensen met wie we werken en hebben een vertrouwensrelatie. We ondersteunen deze mensen voor een periode van 10 jaar en iedereen in de organisatie is bekend met onze cliënten.

Ons centrum ligt tussen Koksijde-Dorp en Oostduinkerke-dorp en het is mogelijk om het te bezoeken. Dit dient echter van tevoren worden gereserveerd en er is een groep van minstens 15 personen voor nodig. Individuen  kunnen soms aansluiten bij een reeds geboekte groep. Houd er rekening mee dat je niet zomaar kunt komen aankloppen voor een bezoek.

Van puppy tot getrainde hond kost het 43.500 euro. De eigenaren hoeven niets te betalen. Wat nu echter verandert, is dat de basisdierenartskosten en het voer voor rekening van de client komen. We kunnen de extreme kosten helpen dekken, maar we verwachten dat de cliënten de "gewone uitgaven" voor hun rekening nemen.

Ongeveer 13.000 euro wordt gesubsidieerd door het VAPH per afgeleverde hond. Het andere deel moet worden ingezameld via sponsoring, subsidies of de dopjesactie. We verzamelen flessendoppen en verkopen ze nadien aan een recyclingbedrijf, dat ze verwerkt tot nieuwe grondstoffen. Allerlei plastic doppen komen in aanmerking: dopjes van choco, schoonmaakproducten, drankflessen,…. Je kunt ze inleveren bij een inzamelpunt in Vlaanderen, per gemeente, of rechtstreeks op het centrum.

Het grootste deel zamelen we in via sponsoring. We hebben bijvoorbeeld twee nieuwe speelweiden voor de honden, die volledig zijn gesponsord. Onze doelprojecten worden voorgesteld aan organisaties of bedrijven die hierin interesse tonen.

Als je wilt de Vrienden der Blinden financieel steunen kan je contact opnemen met Ann Derycke (Fondsenwerving Vlaanderen) via a.derycke@vriendenderblinden.org en via +32 58 53 33 05. Alle info vind je hier: https://www.vriendenderblinden.be/steun-ons/.

We willen Jonas heel erg bedanken voor dit boeiende gesprek en wensen hem en de honden nog veel succes.