Pedagogen in opleiding over Bouw!
Masterproef in progress: Bouw! tutorlezen als effectieve preventie van leesproblemen bij leerlingen uit het 3 de kleuter
April 2021. Twee pedgogen in opleiding, Ine Hendrickx en Iris Jehasse, onderzoeken de effectiviteit van Bouw! als preventieve tool voor leesproblemen bij kinderen uit de 3de kleuterklas. Beide dames studeren Pedagogische Wetenschappen aan de KU Leuven. Iris (23) heeft het diploma lager onderwijs al op zak en zit nu, na een schakeljaar, in haar eerste masterjaar in de optie “Onderwijs en Vorming”. Ine (23) zit in haar eerste masterjaar, optie “Orthopedagogiek”. Hun eerste masterjaar nadert zijn einde en het eerste deel van hun masterproef is ondertussen al goed gevorderd. Hieronder lees je hun doelen, beweegredenen en bevindingen tot nog toe.
Het interview kort samengevat:
- Ine en Iris onderzoeken het preventief vermogen van het programma Bouw! om latere leesproblemen te voorkomen bij risicoleerlingen uit het 3de kleuter. Dit zijn leerlingen met een verhoogde kans op latere leesproblemen.
- Ze vertrekken vanuit het maatschappelijk belang van goed kunnen lezen en het probleem dat niet elk kind het lezen even vlot verwerft.
- Ze rondden net de screeningfase van de beginsituatie van de kleuters af. Corona zorgde jammer genoeg wel voor wat vertraging. Conclusies zijn voor het einde van het academiejaar.
- De sterktes van Bouw!? Die zijn volgens Ine en Iris :
- Bouw! is makkelijk in te passen in het dagelijks lesprogramma van een school.
- Het programma is erg toegankelijk, kleurrijk en logisch opgebouwd.
- De combinatie van werken op eigen tempo en onder begeleiding is waardevol.
- Kinderen gaan meer oefenen waardoor automatisatie zich beter verankert.
- Het tutorsysteem stimuleert klasoverschrijdend werken.
Het volledige interview:
Vraag: Wat is de opzet, het doel en de timing van jullie scriptieonderzoek?
Voor onze masterproef zullen we de effectiviteit van het leesremediëringsprogramma Bouw! in de basisscholen van GO! Scholengroep Zuid-Limburg onderzoeken. Specifiek focussen wij ons op de preventie van leesproblemen bij leerlingen uit de derde kleuterklas. We nemen verschillende testen af bij de kleuters en selecteren op basis hiervan een aantal kleuters selecteren die werken met Bouw!. Na verloop van tijd testen we opnieuw en meten we de effecten.
Vraag: Waarom kozen jullie voor dit scriptieonderwerp? Wat sprak jullie aan?
Lezen is een belangrijk elementen voor een goed functioneren in de maatschappij. Denk maar eens hoe moeilijk het moet zijn om een bus te nemen als je niet kan lezen naar waar deze bus gaat? Of te solliciteren voor een job wanneer je het zoekertje niet kan lezen én geen sollicitatiebrief kan schrijven? De huidige samenleving gaat er vanuit dat iedereen vlot kan lezen en het is daarom ook belangrijk om op jonge leeftijd kinderen vlot te leren lezen. Toch blijkt niet alle kinderen dit lezen even snel te verwerven. Het is belangrijk om deze kinderen extra te ondersteunen zodat zij op latere leeftijd ook geen problemen ondervinden. Dit scriptieonderwerp sprak aan omdat net dat lezen zo belangrijk is in de maatschappij en wij er graag aan willen bijdragen hoe lezen ondersteund kan worden bij die kinderen voor wie het moeizaam verloopt.
Wat ontdekten jullie tot nog toe?
Concrete resultaten zijn er nog niet. We hebben net de screening van de beginsituatie van de kleuters afgerond. Tijdens deze testmomenten hebben we wel al duidelijk gemerkt dat er grote onderlinge verschillen zijn tussen de leerlingen en sommige wel een extra hulp kunnen gebruiken. Daarnaast zijn er op het eerste zicht ook verschillen tussen de scholen te merken. Scholen met een groot aantal kansarme gezinnen presteren slechter.
Wanneer mogen we conclusies verwachten?
De conclusies zullen pas tegen het einde van het academiejaar op papier staan. Het is belangrijk dat we de leerlingen eerst voldoende laten werken met het Bouw-programma.
Vraag: Heeft corona jullie gehinderd of net geholpen? Daarbij denken we dan aan de versnelde digitalisering.
De screening van de kleuters stond normaal gezien gepland voor eind januari. Door de toenmalige corona-maatregelen, waren externen niet meer welkom op de scholen en konden de testmomenten dus niet doorgaan. Na veel overleg beslisten we onze testbatterij om te vormen tot een digitale versie. Sommige scholen vonden dit geen probleem, anderen deden het liever zelf of wachtten liever totdat de situatie weer normaal werd. Dit zorgde natuurlijk voor heel wat vertraging, maar uiteindelijk hebben we toch heel wat kinderen kunnen testen. De omschakeling naar het digitaal testen verliep vlotter dan verwacht en heeft er voor gezorgd dat iedereen makkelijk toegang had tot de verschillende documenten. Toch zien we dat het voor de scholen geen gemakkelijke situatie is. Zo mogen zij niet meer klasoverschrijdend werken en zullen ze dus op zoek moeten naar andere tutoren om de leerlingen die met Bouw! werken te begeleiden. Enkele scholen hebben helaas het Bouwproject on hold moeten zetten.
Vraag: Wat moeten we juist onder “preventie” verstaan?
Voor onze masterproef dient preventie begrepen te worden als het doel om latere leesproblemen te voorkomen. Om de beginsituaties van de kleuters te schetsen, gebruikten we verschillende testen die een indicator zijn van bijvoorbeeld dyslexie (zoals benoemsnelheid, letterkennis, fonologisch bewustzijn…).
Vraag: Welke aspecten van Bouw! vallen daaronder?
Enkel de kleuters met een hoog risico/lage score op de beginsituatie werken met het Bouw!-programma. Zij gaan intensief aan de slag met fundamentele oefeningen waarop het lezen en spellen op verder bouwt.
Vraag: Hoe waardevol schatten jullie de inzet van een digitaal interventieprogramma als Bouw! in?
Door de positieve resultaten van Bouw! in Nederland, zijn wij toch redelijk overtuigd van de meerwaarde die Bouw! kan bieden. Vlot lezen draait rond het geautomatiseerd krijgen van klank-letterkoppelingen. Om iets geautomatiseerd te krijgen, is maar één ding heel erg van belang: oefenen, oefenen,oefenen. Bouw! draagt er mee aan bij dat kinderen extra gaan oefenen, waardoor lezen ook meer geautomatiseerd zal verlopen.
Vraag: Waar liggen volgens jullie de sterktes van Bouw!
Ten eerste lijkt de toegankelijkheid een grote sterkte. Het kleurrijke programma spreekt echt aan en is logisch opgebouwd. Daarnaast is de flexibiliteit ook een groot voordeel. De leerlingen kunnen op eigen tempo werken maar ze worden telkens ook begeleidt door een tutor. Ook thuis kunnen ze aan de slag met de hulp van hun ouders, grootouders, grote broer of zus…
Vraag: Komt preventie aan bod in jullie opleiding?
Iris: In het schakeljaar dat ik volgde aansluitend op mijn bachelor lager onderwijs is dit niet echt aan bod gekomen tijdens specifieke opleidingsonderdelen.
Ine: In de bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen heb ik het vak “leerstoornissen” gevolgd. Hierin werden voornamelijk de bouwstenen van lezen, rekenen en spellen besproken, alsook de diagnostiek ervan. In de masteropleiding is er opnieuw een vak “leerstoornissen” die hierop verder bouwt. Hierbij gaan we dieper in op de predictie, preventie, diagnostiek, begeleiding en behandeling van lees-, spellings- en rekenproblemen. Deze twee OPO’s hebben mij heel wat kennis en inzicht geboden over leesproblemen en ik vind dan ook dat dit voldoende naar voren is gekomen in mijn opleiding.
Vraag: Wanneer en waarom zou een (zorg)leerkracht aan de slag kunnen met Bouw!?
Het werken met Bouw! kan makkelijk worden ingebouwd in het dagdagelijks lesprogramma van de scholen. Daarnaast wordt ook het klasoverschrijdend werken gestimuleerd doordat de leerlingen begeleid kunnen worden door oudere leerlingen. Ook de zorgleerkracht kan deze rol opnemen van tutor om intensief een bepaalde leerlingen te begeleiden.