Braille leren lezen en schrijven is interessant voor zowel mensen die blind zijn als voor slechtzienden met een heel kleine restvisus. In principe kan iedereen het leren, ook mensen die op latere leeftijd blind of slechtziend worden.

In dit artikel nemen we je mee in hoe je braille aanleert, waar je dat doet en wat je hiervoor nodig hebt.

Hoe leer je braille?

Braille leren start meestal op jonge leeftijd. Kinderen en jongeren starten met het inoefenen van het braillealfabet. Met het brailleschrift kunnen zowel letters, cijfers, leestekens en andere symbolen worden gelezen met de vingers.

Elk teken bestaat uit een combinatie van 6 reliëfpuntjes, ook wel een braillecel genoemd, verdeeld over 2 kolommen van 3 puntjes. Soms wordt een braillecel met een eierdoos vergeleken. Wanneer je 1 ei uit de doos neemt, dan ontstaat een nieuwe puntencombinatie. Door met de vingertoppen over deze combinatie te voelen kan een braillekenner het teken herkennen. Er zijn in het totaal 63 mogelijke combinaties.

In een eerste fase leert men het braille alfabet met grote punten. Na enige tijd worden deze steeds kleiner tot het slechts puntjes zijn die een reliëf vormen op een blad papier.

Ook de snelheid waarmee de brailletekens worden herkent neemt snel toe. Zo lezen leerlingen bij aanvang letter per letter, maar dit evolueert naar meer begrip van het woordbeeld waardoor lezen sneller gaat.

Niet alleen de letters van het alfabet moeten aangeleerd worden, ook hoofdletters, leestekens, cijfers en speciale symbolen hebben elk een specifieke puntencombinatie. Het vraagt dus heel wat oefening om dit onder de knie te krijgen.

Eenmaal je het brailleschrift onder de knie hebt kan je ook braille leren typen, dat doe je met een speciale typemachine. Blind leren typen op een gewoon klavier (dactylo) is zeker ook waardevol voor blinden en slechtzienden.

Meer weten over braille? Lees dit artikel.

Waar kan ik braille leren?

• Op gespecialiseerde blindenscholen maakt braille leren deel uit van het lessenpakket.
• Leerlingen in het reguliere onderwijs leren braille in het revalidatiecentrum of tijdens specifieke lessen.
• Volwassenen leren braille in een visueel revalidatiecentrum of via zelfstudie. Er zijn verschillende zelfstudiepakketten en apps op de markt.

Meer weten over braille op school? Lees dit artikel.

Hoe snel kan je braille aanleren?

Braille aanleren vraagt heel wat inspanning en wordt beïnvloed door een aantal factoren.

• Het memoriseren van de 63 lettertekens vraagt enige tijd
• De mate waarin je vlot een woordbeeld kan maken is bepalend
• De fijngevoeligheid van de vingertoppen bepalen hoe vlot je de puntjes waarneemt en kan lezen. Dit is iets wat je kan aanleren.
• Als ziende kan je ook braille leren door het brailleschrift visueel te lezen. De brailletekens ook voelen is minder voor de hand liggend.

Wat heb ik nodig om braille te leren typen?

Braille leren typen doe je in verschillende fasen.

Om te starten wordt beroep gedaan op een mechanische brailleschrijfmachine zoals de Perkins. Deze typmachine bevat 6 toetsen voor lettertekens en typt de reliëfletter op dik papier. Zo kan de gebruiker de tekens voelen.

Vervolgens wordt overgestapt op een elektronisch braillenotitietoestel. Vaak in combinatie met een beeldscherm of tablet zodat een lesgever kan meelezen.

Tenslotte leert men de brailleleesregel te gebruiken. Een brailleleesregel zet digitale informatie van een computer of smartphone om in braillekarakters die de gebruiker van de leesregel kan voelen op het apparaat. De meeste brailleleesregels kan je ook als braillenotitietoestel gebruiken dankzij de typtoetsen.

Meer weten over brailleleesregels? Lees dit artikel.

Braille printen voor slechtzienden en blinden

Braille kan ook geprint worden op een brailleprinter. Een brailleprinter zet leesbare tekst om in brailletekens op een papieren drager. Zo kan iemand met een visuele beperking de tekst lezen.

Braille printers bestaan in verschillende modellen. Een kleine huisprinter laat toe een beperkte hoeveelheid prints te maken en heeft een lagere snelheid.

Printers voor professioneel gebruik in scholen, organisaties of bij drukkerijen kunnen op korte tijd grote hoeveelheden aan. Ideaal dus voor cursussen, boeken of studiemateriaal.

Sensotec verdeelt het toonaangevende merk Index Braille. Deze printers kunnen zowel voor privé als voor organisaties ingezet worden. Informeer naar de mogelijkheden.